ถาม – ตอบ ความรู้ในงานสุขาภิบาล

1. “สุขาภิบาล” มาจากคำว่าอะไร

ตอบ    มาจากคำว่า    สุข + อภิบาล

2. การสุขาภิบาล (Sanitaion) คืออะไร

ตอบ   คือ การดำเนิน การควบคุม ปรับปรุง และเปลี่ยนแปลง แก้ไขสภาวะของสิ่งแวดล้อมที่มีความสัมพันธ์ต่อการดำเนินชีวิตให้อยู่ในลักษณะที่ดี ทั้งนี้เพื่อเป็นการป้องกันโรค และส่งเสริมสุขภาพอนามัย

3. การป้องกันโรคติดต่อต่าง ๆ โดยการปรับปรุงการสุขาภิบาลทั่วไปให้ดีขึ้นมีอะไรบ้าง

ตอบ  1. ดื่มน้ำจากแหล่งน้ำที่สะอาดแล้วเท่านั้น
2. ถ่ายอุจจาระในส้วมซึม
3. กินอาหารที่สะอาดและทำให้สุกดีแล้ว
4. ล้างมือก่อนกินอาหารและหลังจากถ่ายอุจจาระ ปัสสาวะ
5. รักษาความสะอาดร่างกาย เสื้อผ้า บ้านเรือน ตลอดจนสิ่งของเครื่องใช้ต่าง ๆ
6. กำจัดสิ่งปฏิกูล น้ำโสโครก และแมลง นำโรค

4. นักสุขาภิบาล มีหน้าที่อะไร

ตอบ   นักสุขาภิบาล Sanitarian หรือ environmentalist
มีหน้าที่รับผิดชอบ คือ การปรับปรุงสุขาภิบาลสิ่งแวดล้อมต่างๆ โดยจะต้องทำการปรับปรุง เปลี่ยนแปลง หรือแก้ไขสิ่งแวดล้อมเหล่านี้ ให้อยู่ในภาวะที่เหมาะสม งานหลักใหญ่ๆในการควบคุมดูแลทางด้านสุขาภิบาลที่การทำมีดังนี้
1.น้ำดื่มน้ำใช้ (Water supply)
2.การกำจัดสิ่งปฏิกูล (Waster disposal)
3.การควบคุมแมลงและสัตว์แทะ (Insect rodent controm)
4.การสุขาภิบาลอาหาร (Food Sanitation)
5. .การสุขาภิบาลที่พักอาศัย (Housing Sanitation)
6.การป้องกันบรรยากาศสกปรก (Prevention of atmospheric Pollution)
7.การสุขาภิบาลในโรงเรียน (School Sanitation)
8.การอาชีวะอนามัยและการสุขาภิบาลโรงงาน(Occupational health Industrial Sanitation)
9.การสุขาภิบาลสระว่ายน้ำและที่อาบน้ำ (Sanitation of Swimming pool and bathing)
10.การกำจัดเหตูรำคาญ (Eradication of Nuisances)
11.การป้องกันกัมมันตภาพรังสี (Radiological protection)
12.การป้องกันอุบัติเหตุ (Accident prevention)
13.การสุขาภิบาลตลาด (Market Sanitation)
14.การควบคุมโรคติดต่อ (Communication diseases control)
15.การควบคุมโรคพิษสุนัขบ้า (Rabies contron)
16.การสุขาภิบาลโรงงานน้ำแข็ง (Ice plan sanitation)
17.การทำวิจัย (Research)

5. จงอธิบายความสำคัญของการสุขาภิบาล

ตอบ  การสุขาภิบาลมีความสำคัญ ดังนี้คือ

1.ลดอัตราการป่วยตายของประชาชน ซึ่งเป็นผลมาจากการดำเนินงานสุขาภิบาลเพื่อป้องกันโรค ได้แก่ การกำจัดอุจจาระ ขยะมูลฝอย และสิ่งปฏิกูล การสุขาภิบาลเรื่องอาหาร น้ำดื่มน้ำใช้ การกำจัดแมลง และสัตว์ต่าง ๆ เพื่อป้องกันโรคทางลำไส้ และโรคทางเดินอาหาร เช่น อหิวาตกโรค ไข้รากสาดน้อย บิด ท้องร่วง และโรคทางเดินอาหารอื่น เป็นต้น

2.ส่งเสริมสุขภาพอนามัยของประชาชน อันเป็นผลมาจากการสุขาภิบาลและสิ่งแวดล้อม ตลอดจนการรักษาความสะอาดของร่างกาย เครื่องนุ่งห่ม ที่อยู่อาศัย อาคารบ้านเรือน การรับประทานอาหาร การออกกำลังกาย และการพักผ่อนหลับนอน ซึ่งมีผลให้ทุกคนมีสุขภาพภาพสมบูรณ์แข็งแรง

3.ส่งเสริมเศรษฐกิจของชาติ เมื่อทุกคนมีสุขภาพร่างกายที่แข็งแรง ปราศจากโรคภัย ย่อมต้องเกิดแรงงานสูง สามารถประกอบอาชีพได้โดยสะดวก ฐานะของแต่ละคน แต่ละครอบครัว แต่ละท้องถิ่นย่อมต้องดีขึ้น ประเทศชาติย่อมมีฐานะดีขึ้น

4.ส่งเสริมความเจริญของประเทศชาติ เมื่อทุกคน ทุกครอบครัว และทุกท้องถิ่น มีเศรษฐกิจดี เศรษฐกิจของชาติย่อมดีขึ้นด้วย

6. การสุขาภิบาลแบ่งออกตามลักษณะท้องที่ได้กี่อย่าง อะไรบ้าง

ตอบ  การสุขาภิบาลแบ่งออกตามลักษณะท้องที่ได้ 2 อย่าง คือ

1.การสุขาภิบาลในเมือง (Urban Sanitation)

2.การสุขาภิบาลในชนบท (Rural Sanitation)

การจัดการสุขาภิบาลทั้ง 2 อย่างนี้ มีวัตถุประสงค์เดียวกันคือ ป้องกันโรคให้แก่ประชาชน แต่การสุขาภิบาลในเมือง อาจจัดได้ดีกว่าการสุขาภิบาลในชนบท เพราะว่าในเมืองหรือในท้องถิ่นที่เจริญอาจมีปัจจัยในการจัดการสุขาภิบาลดีกว่าเป็นต้นว่า มีเงิน มีเจ้าหน้าที่ และ อุปกรณ์ดีกว่า ตลอดจนความรู้ของประชาชน

7. องค์การอนามัยโลกได้ให้ความหมายของ “การสุขาภิบาล” ไว้ว่าอย่างไร

ตอบ    “การสุขาภิบาลโดยทั่วไปหมายถึงการจัดหาสิ่งอำนวยความสะดวกและการบริการสำหรับการกำจัดที่ปลอดภัยของปัสสาวะและอุจจาระของมนุษย์. การสุขาภิบาลที่ไม่เพียงพอเป็นสาเหตุสำคัญของการเกิดโรคทั่วโลกและการปรับปรุงการสุขาภิบาลเป็นที่รู้จักกันว่าจะมีผลกระทบอย่างมีนัยสำคัญที่เป็นประโยชน์ต่อสุขภาพทั้งในครัวเรือนและในทั้งชุมชน. คำว่า ‘การสุขาภิบาล’ ยังหมายถึงการบำรุงรักษาของสภาพทางสุขอนามัย, ผ่านการบริการเช่นการเก็บขยะและการกำจัดน้ำเสีย

8. การสุขาภิบาลประกอบด้วยอะไรบ้าง

ตอบ  – ระบบการจัดการของเสีย

• ระบบการจัดการน้ำเสีย
• ระบบการจัดการปฏิกูลของแข็ง
• ระบบระบายน้ำสำหรับน้ำฝน, ที่มักถูกเรียกว่าการระบายน้ำจากพายุฝน

9. ประเภทของการสุขาภิบาลมีอะไรบ้าง

ตอบ  คำว่าการสุขาภิบาลเชื่อมต่อกับคำอธิบายต่างๆที่มีความหมายเป็นบางประเภทของระบบสุขาภิบาลดังนี้:สุขาภิบาลแห้ง

คำว่า “สุขาภิบาลแห้ง” จะค่อนข้างเข้าใจผิดว่าสุขาภิบาลจะรวมถึงการล้างมือและไม่สามารถจะ “แห้ง” ได้. ความหมายที่แม่นยำยิ่งขึ้นจะเป็น “การบริหารจัดการอุจจาระแห้ง”. เมื่อมีคนพูดถึง “การสุขาภิบาลแห้ง” พวกเขามักจะหมายถึงระบบสุขาภิบาลที่มีห้องสุขาแห้งที่มีโถปัสสาวะแยกต่างหาก, โดยเฉพาะอย่างยิ่งห้องน้ำแห้งปัสสาวะแยก (UDDT)

การสุขาภิบาลเชิงนิเวศวิทยา

การสุขาภิบาลเชิงนิเวศวิทยา, มักจะเรียกว่า Ecosan, เป็นวิธีการหนึ่ง, มากกว่าจะเป็นเทคโนโลยีหรืออุปกรณ์ที่ที่มีเอกลักษณ์เฉพาะด้วยความปรารถนาที่จะ “ครบวงจร” (ส่วนใหญ่สำหรับสารอาหารและสารอินทรีย์) ระหว่างการสุขาภิบาลและการเกษตรในลักษณะที่ปลอดภัย. พูดอีกทีหนึ่ง : “ระบบ Ecosan จะรีไซเคิลอย่างปลอดภัยสำหรับแหล่งที่มาของอุจจาระ (ธาตุอาหารจากพืชและสารอินทรีย์) เพื่อการผลิตพืชในลักษณะที่การใช้ทรัพยากรไม่หมุนเวียนจะมีน้อยที่สุด”. เมื่อได้รับการออกแบบและดำเนินการอย่างเหมาะสม, ระบบ Ecosan จะให้ความปลอดภัยที่ถูกสุขลักษณะ, ประหยัด, และระบบครบวงจรเพื่อการแปลงอุจจาระของมนุษย์ให้เป็นสารอาหารกลับไปยังดิน, และแปลงน้ำให้กลับไปยังแผ่นดิน. Ecosan จะถูกเรียกว่าการสุขาภิบาลที่มุ่งเน้นทรัพยากรอีกด้วย.

การสุขาภิบาลสิ่งแวดล้อม

การสุขาภิบาลสิ่งแวดล้อมเป็นการควบคุมปัจจัยสิ่งแวดล้อมที่สร้างการเชื่อมโยงกับส่งผ่านเชื้อโรค. หมวดย่อยนี้เป็นการจัดการของเสียแบบแข็ง, การบำบัดน้ำและน้ำเสีย, การบำบัดของเสียจากอุตสาหกรรมและการควบคุมเสียงและมลพิษ.

การสุขาภิบาลที่ปรับปรุงแล้วและยังไม่ได้ปรับปรุง

การสุขาภิบาลที่ปรับปรุงแล้วและยังไม่ได้ปรับปรุงหมายถึงการบริหารจัดการของอุจจาระของมนุษย์ในระดับครัวเรือน. คำศัพท์นี้เป็นตัวบ่งชี้ที่ใช้ในการอธิบาย ‘เป้าหมายของการพัฒนาแห่งสหัสวรรษ’ ในการสุขาภิบาล, โดย ‘โครงการร่วมตรวจสอบสำหรับน้ำประปาและสุขาภิบาล’ ของ WHO/UNICEF.

การขาดสุขาภิบาล

การขาดสุขาภิบาลหมายถึงการที่ไม่มีการสุขาภิบาล. ในแง่การปฏิบัติ มันมักจะหมายถึงการขาดห้องน้ำหรือการขาดห้องสุขาที่ถูกสุขอนามัยที่ทุกคนน่าจะต้องการที่จะใช้อย่างสมัครใจ. ผลจากการขาดสุขาภิบาลมักจะมีการถ่ายอุจจาระในที่สาธารณะ (และการถ่ายปัสสาวะในที่สาธารณะ แต่การนี้เป็นที่กังวลน้อยกว่า) ที่มีปัญหาต่อสุขภาพของประชาชนที่เกี่ยวข้องอย่างร้ายแรง

การสุขาภิบาลในสถานที่

การสุขาภิบาลภายในสถานเป็นการเก็บรวบรวมและการบำบัดของเสียจะถูกดำเนินการในสถานที่ที่เก็บมัน ตัวอย่างเช่น  การใช้ส้วมหลุม, ถังบำบัดน้ำเสีย, และถัง Imhoff

การสุขาภิบาลอย่างยั่งยืน

การสุขาภิบาลอย่างยั่งยืนเป็นคำที่ได้ถูกกำหนดให้กับห้าเกณฑ์ของความยั่งยืนโดย’พันธมิตรสุขาภิบาลอย่างยั่งยืน’. เพื่อที่จะมีความยั่งยืน, ระบบสุขาภิบาลจะต้องเป็นไม่เพียงแต่ (i) มีศักยภาพทางเศรษฐกิจ (ii) ได้รับการยอมรับทางสังคม, และ (iii) เหมาะสมในทางเทคนิคและ (iv) ในทางสถาบัน, มันก็ควรยัง (v) ปกป้องสภาพแวดล้อมและทรัพยากรธรรมชาติ. วัตถุประสงค์หลักของระบบสุขาภิบาลคือการป้องกันและการส่งเสริมสุขภาพของมนุษย์โดยการจัดหาสภาพแวดล้อมที่สะอาดและทำลายวงจรของการเกิดโรค.

10. โรคที่เกี่ยวข้องและเงื่อนไขที่เกิดจากการขาดสุขาภิบาลและสุขอนามัย ได้แก่อะไรบ้าง

ตอบ  -โรคที่เกี่ยวข้องและเงื่อนไขที่เกิดจากการขาดสุขาภิบาลและสุขอนามัยรวมถึง:

-โรคที่มากับน้ำ, ที่สามารถปนเปื้อนน้ำดื่ม

-โรคติดต่อทางโดยเส้นทางอุจจาระ-ช่องปาก

-การติดเชื้อพยาธิในลำไส้ (หนอน) – ประมาณสองพันล้านคนทั่วโลกได้ติดเชื้อพยาธิที่ไปกับดิน. พวกมันจะถูกส่งมาโดยการวางไข่ในอุจจาระของมนุษย์ซึ่งเป็นผลให้ปนเปื้อนดินในพื้นที่ที่มีการสุขาภิบาลไม่ดี

-การเจริญเติบโตเป็นแคระในเด็ก

-การขาดสารอาหาร, โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเด็ก

11. ระบบสุขาภิบาลในบ้าน ประกอบไปด้วยระบบใดบ้าง

ตอบ  ระบบประปา, ระบบท่อระบายน้ำทิ้ง, ระบบท่อระบายอากาศ, ระบบระบายน้ำฝน และระบบบำบัดน้ำเสีย

12. วัสดุ –อุปกรณ์ในระบบสุขาภิบาล มีอะไรบ้าง

ตอบ  วัสดุ – อุปกรณ์ในระบบสุขาภิบาล  ได้แก่

1.ท่อน้ำ(Pipe) ใช้เป็นทางเดินของน้าจากจุดหนึ่งไปยังอีกจุดหนึ่ง วัสดุที่ใช้ทำท่อน้ำต่างๆ แบ่งได้ดังนี้

1.ท่อน้ำประปา ใช้ท่อเหล็กอาบสังกะสี (Galvanized Steel Pipe : GSP)

2.ท่อน้ำโสโครก, ท่อน้าทิ้ง ใช้ท่อเหล็กชั้นความหนา Extra Heavy

3.ท่อระบายอากาศ ใช้ท่อ PVC(Poly Vinyl Chloride) ตามมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม(มอก.)

4.ท่อระบายน้าฝน ใช้ท่อเหล็กอาบสังกะสี (Galvanized Steel Pipe : GSP)

5.ท่อน้ำทิ้งจากเครื่องสูบน้าทิ้ง, น้าเสีย ใช้ท่อเหล็กหล่อหน้าแปลน(Flanged End)

6.ท่อระหว่าง และภายในถังต่างๆของบ่อบาบัดน้าเสีย ใช้ท่อ PVC(Poly Vinyl Chloride) ตามมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม(มอก.)

7.ท่อระบายน้ำรอบอาคาร ใช้ท่อคอนกรีตเสริมเหล็ก(ค.ส.ล.) ตามมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม(มอก.)

8.ข้อต่อสาหรับท่อ PVC(Poly Vinyl Chloride) ทาด้วยแบบ Rigid Unplasticized PVC

*ท่อในแนวดิ่ง เรียกว่า Riser Pipe Or Stack Pipe , ท่อในแนวนอน หรือท่อแยก เรียกว่า Branch Pipe

2.วาล์ว(Valve) ใช้กำหนดทางเดินของน้ำ ที่จะให้ไหลผ่าน หรือไม่ให้ไหลผ่าน

3.อุปกรณ์ประกอบ(Accessories) ใช้ประกอบงานในระบบสุขาภิบาล  ได้แก่

1.สแตนเนอร์(Strainer)

ใช้กรองเศษตะกอนที่ปะปนมากับน้า เพื่อไม่ให้ไหลเข้าสู่ระบบ

2.ช่องระบายอากาศ(Automatic Air Vent)

ใช้ระบายอากาศ ซึ่งเกิดจากการสะสมฟองอากาศที่ไหลมากับน้า

3.มิเตอร์น้า(Water Meter)

ใช้อ่านค่าน้าที่นาไปใช้งานในส่วนต่างๆ